بررسی حقوقی تغییر جنسیت در قوانین موضوعه ایران

ترنس سکشوال اختلالی می باشد که اشخاص مبتلا به آن، با وجود نداشتن مشکل در اندام جنسی خویش، از نظر روانی به جنسیت مخالف تعلق دارند. اشخاصی که جنسیت روانی آنان با جنسیت فیزیکی خویش متفاوت است، بایستی مراحل پزشکی و قانونی را برای تغییر جنسیت طی نمایند. بر پایه قانون حمایت خانواده مصوب 1391، صدور مجوز جهت عمل تغییر جنسیت در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد که درخواست کنندگان یعنی اشخاص ترنس سکشوال، میباید در آغاز روند قانونی و پزشکی تغییر جنسیت را انجام دهند تا بتوانند عمل تغییر جنسیت را انجام دهند و نام خود را تغییر دهند.

تغییر جنسیت یک عمل پزشکی می باشد که آثار حقوقی و فقهی خاصی را به وجود می آورد، زیراکه تبدیل شدن مرد به زن یا بالعکس، در احوال شخصیه آن شخص نظیر نام کوچک، مقدار ارث، مقدار دیه و مواردی از این قبیل، تغییر به وجود می آورد. از نظر قانونی و فقهی، انجام دادن عمل تغییر جنسیت در ایران امکان پذیر است و هر شخصی که دچار اختلال ترنس باشد، می تواند مجوز تغییر جنسیت خود را با داشتن شرایطی، از دادگاه خانواده تقاضا نماید.

انواع تغییر جنسیت

 1-تغییر جنسیت مرد به زن: این نوع از تغییر جنسیت به این صورت می باشد که شخصی که جنسیت مرد دارد با روحیه ای زنانه زندگی می نماید، و تمایل به تغییر جنس خود به زن داشته است.

مراحل قانونی تغییر جنسیت در ایران

بر اساس بند هجده ماده چهار قانون حمایت خانواده، درخواست مجوز جهت عمل تغییر جنسیت اشخاص ترنس سکشوال یک مسئله پذیرفته شده می باشد که در صلاحیت دادگاه خانواده است. بر این اساس شخصی که درخواست تغییر جنسیت خود را دارد، بایستی با تنظیم دادخواست با عنوان درخواست صدور مجوز تغییر جنسیت به دادگاه خانواده تقاضای خویش را از مراجع مربوطه پیگیری نماید. 

دادخواست تنظیم شده به یکی از شعبه های دادگاه خانواده صادر می شود. پس از آن قاضی شعبه مربوطه پرونده را به سازمان پزشکی قانونی کشور ارجاع میدهد تا پرونده را در خصوص موارد پزشکی مورد بررسی قرار دهند. بعد از اینکه فرد به پزشکی قانونی معرفی شد، تحت نظر یک روانپزشک معتبر مراحل درمان خود را سپری می نماید، و نیز در طول این مدت با انجام آزمایش های تشخیص سطح هورمون و کاریوتراپی بایستی مطمئن شود که دچار اختلال هورمونی یا کروموزومی نمی باشد. 

زمانی که روانپزشک مربوطه تایید نمود که شخص نسبت به انجام عمل تغییر جنسیت آمادگی های لازم را دارد از طرف پزشکی قانونی پرونده پزشکی به دادگاه ارجاع داده می شود، قاضی پرونده با در نظر گرفتن نظریه پزشکی قانونی اقدام به صدور رای دال بر گواهی تغییر جنسیت می کند. بعد از اینکه شخص انجام عمل جراحی تغییر جنسیت را با موفقیت پشت سر گذاشت گذاشت، می تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای صدور شناسنامه ای جدید،با نام و هویت تازه را از دادگاه در خواست کند. با صدور جواز شناسنامه، هویتی جدید برای فرد صادر می گردد. و نیز ترا جنسی های مرد بعد از دریافت مدارک شناسایی هویت جدید خویش می توانند بر اساس بند هشت ماده سی و سه آیین نامه سازمان نظام وظیفه تقاضای معافیت دائم از خدمت سربازی را داشته باشند.